Thẩm mỹ trong trang phục của người Lô Lô Đen

Người Lô Lô Đen ở Cao Bằng cư trú chủ yếu ở các huyện Bảo Lạc, Bảo Lâm. Đồng bào có ý thức tự tôn dân tộc và tinh thần đoàn kết cao, thể hiện rõ nét trong việc gìn giữ trang phục của dân tộc mình.

Trang phục truyền thống của người Lô Lô Đen có màu đen làm chủ đạo. Phụ nữ thường mặc áo ngắn, màu đen chàm để hở bụng, xẻ ngực, hai ống tay hẹp nối từ bả vai xuống cổ tay bằng những khoanh vải màu xanh, đỏ, tím, vàng (thường là 9 vòng màu khác nhau). Hai vạt áo trước được trang trí bởi một diềm vải hoa đỏ, khuy áo bằng vải, cài bằng cúc đồng có hình tròn. Phía sau lưng được chắp những miếng vải màu hình tam giác, tạo thành các ô vuông với những hoa văn răng cưa kiểu bông lúa, hình sóng nước, mạng nhện. Gấu áo được trang trí bằng diềm hoa đỏ rộng khoảng 1cm và đường vải màu xanh rộng khoảng 0,5cm chạy từ hai vạt cổ áo xuống đến gấu áo...

Phụ nữ Lô Lô đen mặc quần ống rộng. Phía ngoài quần được choàng một tấm vải từ phía sau ra đằng trước mặt và cuộn chặt trước bụng. Tấm vải này có tác dụng cuốn chặt cạp quần, tạo cho dáng của người phụ nữ đẹp hơn.

Trên đầu phụ nữ được cuốn ba lớp khăn, hai lớp bên trong màu trắng, lớp bên ngoài màu đen. Khi đi làm hoặc đi chợ, đồng bào đội loại nón lá được đan rất đẹp mắt. Nón được đan bằng tre, chóp hơi khum, phía mặt trong nón được trang trí bằng chiếc cánh của con cánh cam. Quai nón được buộc bằng hai sợi dây được se từ chỉ hoặc len nhiều màu.
 

Dây đeo thắt lưng được trang trí khá cầu kỳ, đằng trước bao gồm nhiều đồng xu và chìa khóa làm bằng nhôm. Đằng sau có treo 1 túi trầu được bọc bằng tấm vải nhỏ màu xanh. Người Lô Lô Đen luôn có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa, thể hiện rõ trong việc gìn giữ trang phục truyền thống của dân tộc mình, từ chất liệu đến những hoa văn trang trí.

Trang phục của nam giới dân tộc Lô Lô Đen gần giống với trang phục của các dân tộc Tày, Nùng. Nam giới Lô Lô đen mặc áo thân dài đến trên đầu gối, xẻ tà hai bên, cài cúc bên nách phải. Đàn ông thường chít khăn trên đầu, dắt mối khăn phía sau gáy, trên khăn không trang trí, mặc quần chân què, cạp lá toạ; đeo thêm 1 vòng tay bằng bạc. Nam giới đã có gia đình sẽ mặc quần đen, chít khăn đen; nam giới thanh niên chưa lập gia đình mặc quần xanh dương và chít khăn xanh cùng màu. Tất cả trang phục là do bàn tay khéo léo của người phụ nữ cắt, khâu.

Đồ trang sức của người Lô Lô đen được làm bằng bạc, gồm: vòng cổ, vòng tay, khuyên tai. Ngoài ra còn có một chiếc vòng cổ với các chuỗi hạt màu trắng, tăng thêm nét duyên dáng cho phụ nữ Lô Lô. Trang sức không chỉ mang yếu tố thẩm mỹ, tâm linh mà còn là thứ hồi môn cho con gái khi đi lấy chồng. Người Lô Lô quan niệm, khi đeo đồ trang sức bằng bạc có thể trừ được tà ma, giữ vía cho con người và phòng được gió độc.

Ngay từ khi còn nhỏ, người phụ nữ Lô Lô đã được xâu tai, những chiếc hoa tai cũng được làm bằng bạc hình tròn, hình bông hoa... Nhẫn đeo tay được các cô gái Lô Lô ưa dùng nhất, tùy theo mỗi người có thể đeo nhiều hay ít, đeo ngón nào cũng được.

Quan niệm thẩm mỹ về trang phục nữ truyền thống của người Lô Lô Đen được biểu hiện đầy đủ, sinh động trong đời sống của tộc người. Từ việc lựa chọn hình khối, cách phối màu, họa văn, họa tiết trang trí, phụ kiện đến kỹ thuật chắp vải để tạo hình trang phục. Quan niệm thẩm mỹ còn thể hiện ở sự so sánh, phân biệt rõ sự khác nhau về số lượng màu của trang phục trong tương quan màu sắc của những dân tộc cùng ngữ hệ.

Hiện nay, những phụ nữ Lô Lô Đen nơi đây vẫn chuộng loại vải do chính tay mình dệt nên và nhuộm từ những loại lá kiếm được trong rừng để tạo thành những bộ váy áo truyền thống. Chính vì phải dụng công, dụng tâm như thế nên những cô gái Lô Lô hết sức tự hào về nét duyên độc đáo trên khăn áo của dân tộc mình. Những chi tiết, phụ kiện nhỏ và đặc biệt là sắc đen chủ đạo trên bộ trang phục của người Lô Lô Đen đều thể hiện tính thẩm mỹ, sự tinh tế và quan niệm riêng về cái đẹp của đồng bào. Điều đó cũng thể hiện những giá trị vật thể và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng dân tộc Lô Lô Đen ở Cao Bằng.