Sắc màu trang phục phụ nữ Mông Trắng

Dân tộc Mông ở Cao Bằng gồm 3 nhóm địa phương là: Mông Trắng, Mông Đen, Mông Hoa. Riêng nhóm Mông Trắng cư trú rải rác trên địa bàn tỉnh, tập trung ở các huyện: Hòa An, Hà Quảng, Nguyên Bình, Bảo Lạc, Bảo Lâm... Trang phục của người Mông được xem là cầu kỳ, tinh tế, là một trong những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất trong cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

Trang phục của người Mông Trắng mang nét chung của người Mông, nhưng nổi bật nhất là chiếc váy xòe được dệt bằng sợi bông hay sợi lanh có màu trắng hoặc màu đen nhuộm chàm. Các bộ phận khác của trang phục như: áo, khăn quấn, tạp dề, thắt lưng, xà cạp... cũng góp phần tạo nên nét đẹp duyên dáng, mộc mạc của các cô sơn nữ.

Áo của người Mông Trắng xã Quang Trung (Hòa An) được thiết kế cầu kỳ với nhiều màu sắc. Nền là vải đen có may thêm những miếng vải hoa hoặc màu ở tay thành vòng. Hai thân áo đằng trước được thu lại ở vùng rốn, không có cúc, ngoài quấn thắt lưng vải có thêu hoa văn. Nẹp áo từ hai vai chạy dọc xuống chữ “V” được thêu thùa tỉ mỉ với các hoa văn, họa tiết đẹp mắt. Áo đẹp phải có cổ áo đẹp, diêm dúa, sặc sỡ. Vì vậy, khi khâu áo, chị em rất chú ý đến việc trang trí cho phần cổ áo. Cổ áo thêu, ghép vải rất cầu kỳ. Đằng sau vai, liền với cổ áo có vuông vải được thêu công phu hoặc ghép bằng cách cắt nhỏ những mảnh vải với nhiều màu rồi khâu lại thành những vòng chữ “U” đều đặn. Vuông vải này dày, cứng và cong lên phía hai vai của người phụ nữ.

Váy của phụ nữ Mông Trắng là mảnh vải rộng màu trắng có nhiều nếp gấp rộng khi xẻ ra, mềm mại như những cánh hoa, đủ che từ bụng xuống đến lưng bắp chân. Mảnh vải được khâu thành nhiều nếp đều đặn vào cạp váy (dài vừa đủ vòng bụng), hai đầu có dải buộc. Sau khi mặc váy, người Mông Trắng buộc thêm 2 tạp dề buông từ eo bụng xuống đằng trước và sau, ngắn hơn váy, khi bước váy đung đưa nhịp nhàng như múa. Chiếc thắt lưng được quấn ngang bụng tạo nên đường eo thon, làm cho vóc dáng các thiếu nữ đẹp hơn.

Mũ của các cô gái có nhiều tầng, nhiều màu, được trang trí những đường riềm tinh tế, xung quanh có đính hạt cườm và tua rua đẹp như chiếc vương miện. Người lớn tuổi thì đội khăn quấn theo kiểu mũ nồi đen, hoặc khăn vấn quấn quanh đầu bằng dải vải màu trắng có hoa văn đơn giản... Xà cạp thường là miếng vải đen dài chừng 1 sải tay gấp lại dùng để quấn quanh bắp chân, hai đầu miếng vải có hai dây buộc thêu hoa văn sặc sỡ.

Trên bộ trang phục của mình, người Mông Trắng thường thêu hoa văn hình chữ nhật, hình vuông, hình thoi, hình xoắn ốc. Những họa tiết, hoa văn không có hình mẫu mà đều do trí tưởng tượng, sáng tạo của người phụ nữ; người có trí tưởng tượng càng phong phú thì sẽ thêu, dệt nên nhiều hoạ tiết đẹp, lạ mắt, độc đáo.

Chị Ngô Thị Lô, dân tộc Mông Trắng, xóm Cốc Phia (Quang Trung - Hòa An) đã biết thêu may váy từ khi còn là thiếu nữ. Chị cho biết: Để làm được một bộ trang phục cho phụ nữ rất cầu kỳ và công phu. Bình thường, tôi phải mất khoảng 01 năm mới làm xong 01 bộ trang phục. Người Mông Trắng xóm tôi hiện nay vẫn trồng cây lanh để lấy sợi dệt vải, cây lanh được gieo trên nương xen với cây ngô. Mọi người mặc trang phục dân tộc trong sinh hoạt, lao động; những ngày lễ, ngày hội, chợ Tết sẽ diện những bộ đẹp nhất để đi chơi... Với những bộ trang phục cách tân, mọi người có thể tự làm hoặc mua ở chợ cũng có nhiều mẫu mã đẹp.

Bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Mông Trắng thực sự là một tác phẩm nghệ thuật. Những bộ phận trang phục đi kèm được chăm chút đến từng chi tiết. Các mảng màu, hoa văn phối hợp đã làm nên vẻ đẹp hoàn hảo, ấn tượng cho di sản trang phục của dân tộc Mông vùng núi cao.

Ngày nay, cùng với sự tiến bộ của công nghệ dệt may, nhiều chất liệu mới được bày bán trên thị trường nên việc trồng lanh, dệt vải không còn phổ biến, phụ nữ Mông thường mua vải về thêu, may thành những bộ trang phục có đính hạt cườm, kim tuyến rất lộng lẫy. Dù được làm bằng chất liệu nào thì bộ trang phục của phụ nữ Mông Trắng nói riêng, dân tộc Mông nói chung vẫn giữ nguyên được cái hồn, tạo nên một sắc thái riêng khó nhầm lẫn với các dân tộc khác.