Xôi bjoóc phón - đậm đà hương vị miền Non nước Cao Bằng

Xôi bjoóc phón.

Xôi có màu vàng vì được nhuộm từ hoa của cây bjoóc phón, loại cây sống tự nhiên ở trên rừng. Cây bjoóc phón (theo tiếng Tày, Nùng) là loại cây thân gỗ, mọc tự nhiên bên các sườn núi đá, cao khoảng 1 - 3m. Cây nở hoa vào mùa xuân từ tháng 2 đến tháng 3, hoa mới nở có màu trắng, sau đó ngả màu vàng và có hương thơm rất đặc biệt.

Cây hoa bjoóc phón trên rừng.

Xôi bjoóc phón chế biến khá kỳ công, chuẩn bị hoa và gạo nếp theo tỷ lệ 01 bó hoa bjoóc phón với 01kg gạo nếp. Đầu tiên, rửa sơ qua hoa cho sạch bụi, rồi cho hoa vào nồi nước đun sôi từ 5 - 10 phút cho đến khi nước có màu vàng đậm là được (nếu nước chưa đủ đậm có thể thêm hoa vào nấu thêm). Sau đó tắt lửa, bỏ hoa đi, lọc nước để bỏ cặn thừa, tạp chất.

Nước luộc hoa bjoóc phón.

Ngâm gạo nếp với nước luộc hoa bjoóc phón.

Gạo nếp sau khi ngâm.

Khi nước hoa bjoóc phón gần nguội, còn ấm thì đem ngâm với gạo nếp trong khoảng 5 - 6 giờ (thường ngâm qua đêm) để gạo có màu vàng tươi và quện mùi thơm đặc trưng của hoa. Sau đó đổ gạo ra rổ để khô bớt nước thì đem vào chõ hoặc nồi đồ xôi. Đun khoảng 25 - 40 phút là xôi chín. Lúc này xôi có màu vàng như mật ong, thơm lừng, dẻo, vị ngon hấp dẫn và dễ ăn. Xôi bjoóc phón có thể ăn cùng với thịt băm, trứng, lạc rang, muối vừng tùy theo khẩu vị từng người. Nếu đồ xôi bjoóc phón bằng những loại gạo nếp đặc sản của Cao Bằng như: Gạo nếp hương Xuân Trường (Bảo Lạc), gạo nếp pì pất (Hưng Đạo, TP Cao Bằng), gạo nếp ong (Trùng Khánh) thì hương vị của xôi càng ngon và đậm đà hơn.

Xôi bjoóc phón màu vàng, vị ngon hấp dẫn và dễ ăn.

Xôi bjoóc phón là một phần của món xôi ngũ sắc, là món ăn ngon truyền thống của người Tày, Nùng trong dịp tết Thanh Minh. Mỗi năm, cây bjoóc phón chỉ nở hoa một lần vào mùa xuân. Khi hoa nở thơm lừng bên sườn núi, các gia đình lên rừng hái hoa về bó thành từng bó nhỏ, treo lên gác bếp cho khô, bảo quản để dùng cho cả năm. Trong những năm gần đây, trước nhu cầu thưởng thức món xôi độc đáo này, bà con dân bản đã mang hoa bjoóc phón ra các chợ phiên ở Cao Bằng để bán, mỗi bó giá khoảng 5.000đ (năm ngàn đồng), du khách có thể mua về tự chế biến theo sở thích của mình. Khi có dịp du lịch Cao Bằng vào mùa xuân, hè, du khách hãy nếm thử món xôi bjoóc phón để cảm nhận hương vị ẩm thực đậm đà, độc đáo của miền Non nước Cao Bằng.