Phát triển văn hóa đậm nét truyền thống dân tộc của tỉnh

PHÁT HUY DI SẢN VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG

Nhận thức rõ vai trò quan trọng của văn hóa “vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển xã hội”, tỉnh thường xuyên quan tâm đến công tác phát triển văn hóa, nhất là văn hóa truyền thống của các dân tộc trong tỉnh; tuyên truyền, định hướng về công tác tư tưởng, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Trong đó, tập trung thực hiện Quyết định số 581/QĐ-TTg ngày 6/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2020.

Qua 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa, nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân dân về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của văn hóa, thể thao và du lịch đối với việc xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội đã đầy đủ, sâu sắc hơn. Công tác quản lý nhà nước về văn hóa, thể thao và du lịch được tăng cường, các hoạt động bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, tuyên truyền văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao được tổ chức rộng khắp, nâng cao về chất lượng lẫn quy mô, qua đó phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị, từng bước đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân.

Nổi bật nhất là công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa truyền thống, di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Tỉnh luôn tăng cường công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa truyền thống đặc sắc của các dân tộc; nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể được tôn vinh. Tỉnh đã có một số đề tài nghiên cứu khoa học về sưu tầm, nghiên cứu, các giá trị văn hóa, văn học - nghệ thuật, dân ca, dân vũ, dân nhạc của dân tộc, như: Đề tài “Sưu tầm, nghiên cứu dân ca, dân vũ của người Dao Đỏ tỉnh Cao Bằng” (năm 2009); “Sưu tầm, nghiên cứu dân ca, dân vũ của người Sán Chỉ tỉnh Cao Bằng” (năm 2010); Dự án “Bảo tồn làng văn hóa truyền thống dân tộc Tày tại xóm Khuổi Ky, xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng” (năm 2009 - 2010); Đề tài “Nghiên cứu, phục dựng đám cưới dân tộc Dao Đỏ tỉnh Cao Bằng” (năm 2011); “Sưu tầm, bảo tồn nghệ thuật Lượn Then tứ quý dân tộc Tày tỉnh Cao Bằng” (năm 2012).

Trong đó, một số đề án bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đã được triển khai, như: Bảo tồn làng văn hóa cổ dân tộc Tày xóm Khuổi Ky, xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh; Dự án Bảo tồn làng nghề Phja Chang, xã Phúc Sen, huyện Quảng Uyên; xây dựng kịch bản và nâng cao chất lượng nội dung các lễ hội truyền thống: Lễ hội Pháo Hoa (Quảng Uyên), Lễ hội chùa Sùng Phúc (Hạ Lang), Lễ hội Nàng Hai, xã Kim Đồng (Thạch An).

Công tác kiểm kê di tích, xây dựng hồ sơ đề nghị xếp hạng di tích được thực hiện hằng năm. Hiện nay, toàn tỉnh có 214 di tích, trong đó 91 di tích đã được xếp hạng (3 di tích quốc gia đặc biệt, 23 di tích cấp quốc gia, 65 di tích cấp tỉnh). Các di tích xếp hạng cơ bản đã được cắm bia, biển phục vụ cho việc bảo vệ, phát huy giá trị di tích. Công tác nghiên cứu, sưu tầm hiện vật, kiện toàn kho cơ sở được thực hiện thường xuyên với 15.962 hiện vật. Đã và đang kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể tại các huyện: Trùng Khánh, Quảng Uyên, Nguyên Bình, Bảo Lạc, Bảo Lâm, Thạch An, Hòa An, Thông Nông, Hà Quảng. Xây dựng hồ sơ đề nghị xét tặng, tổ chức lễ trao tặng và truy tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể cho 1 nghệ nhân nhân dân, 15 nghệ nhân ưu tú, 2 nghệ sỹ ưu tú.

CHÚ TRỌNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA Ở CƠ SỞ

Xác định văn hóa ở cơ sở là hạt nhân trong phát triển văn hóa, từ nhiều năm nay, tỉnh đã chú trọng đến phát triển văn hóa ở cơ sở. Trong đó, chú trọng tăng cường xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Triển khai một cách toàn diện, sáng tạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” với phương châm hướng mạnh về cơ sở, phát huy nội lực, đẩy mạnh xã hội hóa, huy động nhiều nguồn lực cùng tham gia xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.

Hằng năm, ngoài những đội tuyên truyền, chiếu bóng lưu động được đưa về hoạt động ở các thôn, bản, còn có nhiều hội thi, hội diễn nghệ thuật quần chúng, ngày hội văn hóa, thể thao được tổ chức, tiêu biểu như: Hội thi Hát dân ca, trình diễn trang phục dân tộc, thi đấu thể thao; Liên hoan hát Then, đàn tính; Hội diễn nghệ thuật công nhân viên chức lao động; Ngày hội văn hóa dân tộc Mông, Chợ tình phong lưu Bảo Lạc...; nhiều câu lạc bộ, đội văn nghệ được hình thành, khơi dậy và tạo điều kiện cho văn hóa, văn nghệ truyền thống được khôi phục, phát triển, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần cho người dân.

Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Trùng Khánh Lương Văn La cho biết: Thời gian qua, Trùng Khánh đã triển khai một cách toàn diện, sáng tạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Bên cạnh đó, thường xuyên tổ chức các chương trình văn nghệ, giao lưu biểu diễn các hoạt động lễ hội, văn hóa ở địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy hát Then, đàn tính... Xây dựng và phát huy các loại hình văn hóa phi vật thể trên địa bàn, thực hiện đề tài khoa học về khôi phục, bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị Dá Hai tại xã Thông Huề; duy trì và phát triển hội viên tham gia chi hội, phân chi hội dân ca các dân tộc của huyện. Đến nay toàn tỉnh có 4 nghệ nhân ưu tú, 1 nghệ nhân nhân dân được Nhà nước phong tặng.

Phong trào xây dựng nếp sống văn hóa ngày càng phát triển, chú trọng tới hiệu quả thực chất, hạn chế tính hình thức đã tạo nên một diện mạo mới cho thành thị, nông thôn. Phong trào xây dựng gia đình văn hóa được triển khai rộng khắp và được nhân dân hưởng ứng tích cực, góp phần gìn giữ, phát huy những giá trị đạo đức tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Năm 2009 chỉ có 71% số hộ đạt danh hiệu Gia đình văn hóa, đến nay tăng lên trên 83% gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa.

Hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở được đầu tư xây dựng nhằm phục vụ đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. Nhiều công trình nhà văn hóa, thư viện, phòng đọc, tủ sách, sân vận động... được xây dựng. Hệ thống thiết chế văn hóa các cấp cũng có những chuyển biến tích cực, trở thành các trung tâm hoạt động văn hóa, thể thao, trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ và hạt nhân cho phong trào văn hóa, thể thao ở cơ sở; là địa chỉ thu hút đông đảo nhân dân đến vui chơi, giải trí, hưởng thụ, sáng tạo văn hóa, rèn luyện thể lực và tuyên truyền, phục vụ tốt các nhiệm vụ chính trị. Hiện nay, toàn tỉnh có 50 nhà văn hóa cấp xã, đạt 27%; trên 1.900 nhà văn hóa cấp xóm, đạt 76,7%; 2/13 huyện, Thành phố thành lập Trung tâm Văn hóa - thể thao cấp huyện, đạt 15%.

Về công tác bảo tồn, phát huy lễ hội truyền thống của các dân tộc thiểu số, toàn tỉnh hiện có trên 100 lễ hội truyền thống và lễ hội xuân được tổ chức với quy mô lớn nhỏ khác nhau, mang đậm nét văn hóa dân tộc địa phương. Từ năm 2009 đến nay đã khôi phục 6 lễ hội truyền thống. Trong đó, tại huyện Trà Lĩnh có Lễ hội Lồng tồng (xã Tri Phương) và xã Cao Chương, Lễ hội Thanh Minh (xã Quang Trung), Lễ hội Háng Tán (thị trấn Hùng Quốc); Lễ hội Co Sầu, thị trấn Trùng Khánh (Trùng Khánh); Lễ hội Bó Puông, xã Lê Lợi (Thạch An).

Tỉnh tiếp tục xây dựng nền văn hóa phát triển toàn diện theo đúng chiến lược phát triển văn hóa mà Thủ tướng Chính phủ ban hành. Quan tâm chỉ đạo, đầu tư cho văn hóa đồng bộ, hài hòa với các mục tiêu, nhiệm vụ kinh tế - xã hội theo quy hoạch, kế hoạch chặt chẽ, bảo đảm tính hệ thống về văn hóa, phát huy tối đa hiệu quả đầu tư. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, quán triệt và thực hiện hiệu quả các chương trình, nghị quyết, các quan điểm, định hướng về phát triển văn hóa. Thực hiện tốt chính sách đầu tư xây dựng và phát triển các thiết chế văn hóa…, nhằm tạo ra môi trường sinh hoạt văn hóa lành mạnh, làm công cụ tuyên truyền về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân.