Di tích lưu niệm đồng chí Hoàng Đình Giong

Năm 1988, di tích lịch sử Hoàng Đình Giong được công nhận di tích quốc gia. Mới đây, vào ngày 01/4/2024, công trình Di tích lưu niệm đồng chí Hoàng Đình Giong được tu bổ, tôn tạo hoàn thiện, xứng tầm với vai trò, công lao nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam. Công trình với kiến trúc đẹp và mang đậm dấu ấn của văn hóa của đồng bào dân tộc Tày ở Cao Bằng. Khuôn viên của Di tích gồm các hạng mục: Tượng đồng chí Hoàng Đình Giong; Khu nhà lưu niệm; Nhà trưng bày; Nhà đón tiếp khách và hệ thống đèn điện chiếu sáng, cây xanh làm tăng tính thẩm mỹ cho công trình.

Đồng chí Hoàng Đình Giong hay còn được biết đến với bí danh như: Hoàng, Nam Bình, Văn Tư, Võ Văn Đức, Vũ Đức, Lê Minh..., là người đồng bào dân tộc Tày, sinh ngày 01/6/1904, tại làng Thôm Hoáng, xã Hạ Hoàng, châu Hòa An, năm 1912 chuyển sang làng Nà Toàn, xã Xuân Phách, châu Hòa An (nay là phường Đề Thám, thành phố Cao Bằng).

Ngay từ thủa nhỏ, đồng chí Hoàng Đình Giong đã sớm có tinh thần yêu nước, chống thực dân Pháp, điều này thể hiện rõ qua các bài luận trong những năm học tại trường Tiểu học Pháp - Việt Cao Bằng. Cuối năm 1925, được tin trường Bách Nghệ (Hà Nội) mở kỳ thi tuyển học sinh vào học nghề, đồng chí đã dự thi và đỗ ở thứ hạng cao. Tại Hà Nội, đồng chí đã hăng hái tham gia các phong trào như: Bãi khóa của học sinh đòi thả nhà yêu nước Phan Bội Châu; Lễ truy điệu nhà yêu nước Phan Chu Trinh...

Sau một thời gian hoạt động tại Hà Nội, đồng chí trở lại Cao Bằng và tiếp tục các hoạt động tuyên truyền chống thực dân Pháp. Đến tháng 5/1928 đồng chí được kết nạp vào Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên. Sau đó một năm, tháng 12/1929 đồng chí Hoàng Đình Giong cùng các đồng chí Hoàng Văn Thụ, Hoàng Văn Nọn được kết nạp vào Đông Dương Cộng Sản Đảng và thành lập chi bộ Hải ngoại ở Long Châu, Trung Quốc, đồng chí được bầu làm Bí thư chi bộ và trở thành một trong những đảng viên đầu tiên ở vùng miền núi Cao - Lạng. Với tư cách là Bí thư chi bộ, đồng chí được Đảng trực tiếp giao nhiệm vụ chỉ đạo việc tổ chức, gây dựng và phát triển phong trào cách mạng ở Cao Bằng, Lạng Sơn.

Với tầm nhìn của một người chiến sĩ cách mạng, vào ngày 01/4/1930, đồng chí đã chỉ đạo thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Cao Bằng, tại khe suối Nặm Lìn, thôn Hào Lịch, xã Hoàng Tung, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, gồm 03 đồng chí: Hoàng Văn Nọn, Lê Đoàn Chu, Nông Văn Đô (đồng chí Hoàng Văn Nọn được bầu làm Bí thư chi bộ). Ngay từ lúc thành lập Chi bộ đã thực hiện chức năng của Tỉnh ủy lâm thời, lãnh đạo phong trào cách mạng toàn tỉnh.

Giai đoạn những năm 1932 - 1935, đồng chí Hoàng Đình Giong giữ vai trò “con thoi” chỉ đạo và hoạt động cách mạng ở Cao Bằng, Hải Phòng, Quảng Ninh và nước ngoài. Với thành tích xuất sắc, đồng chí được dẫn đầu đoàn đại biểu xứ ủy Bắc Kỳ đi dự Đại hội Lần thứ nhất của Đảng Cộng Sản Đông Dương tại Ma Cao, Trung Quốc. Tháng 3/1935, đồng chí được bầu làm Ủy viên Thường vụ Ban Chấp hành Trung ương, được phân công phụ trách Xứ ủy Bắc Kỳ.

Tháng 8/1945, đồng chí được cử làm Trưởng ban Khởi nghĩa của tỉnh Cao Bằng, lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền. Sau ngày cách mạng Tháng Tám thành công, đồng chí được Bác Hồ đặt tên là Võ Văn Đức, giao nhiệm vụ Chỉ huy đoàn quân Nam tiến vào Nam Bộ chiến đấu, chống thực dân Pháp. Trong thời gian hoạt động phong trào Nam Tiến, đồng chí trải qua các cương vị: Chính ủy quân giải phóng Nam Bộ; Khu Bộ trưởng Khu 9; Khu Bộ trưởng Khu 6. Năm 1947, đồng chí đã chiến đấu kiên cường và anh dũng hy sinh tại mặt trận Ninh Thuận.

Với những cống hiến và đóng góp to lớn của đồng chí trong sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, năm 1988, Đảng và Nhà nước đã truy tặng đồng chí Hoàng Đình Giong Huân chương cao quý - Huân chương Hồ Chí Minh. Năm 2009, Chủ tịch nước ký quyết định truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho đồng chí Hoàng Đình Giong.

Có thể nói, Di tích lưu niệm đồng chí Hoàng Đình Giong phần nào đáp ứng nhu cầu tìm hiểu về thân thế sự nghiệp của đồng chí Hoàng Đình Giong và góp phần tuyên truyền giáo dục về lịch sử, truyền thống của địa phương, khơi dậy lòng tự hào về quê hương, đất nước cho các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ Cao Bằng. Với những ý nghĩa đó, các chi bộ Đảng, đoàn thể thường xuyên đến đây tổ chức báo công, tuyên dương và tổ chức các hoạt động mang tính giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử cho thế hệ trẻ.