Vẻ đẹp kỳ vĩ của những cung đèo Cao Bằng

Đèo Mã Phục - tuyệt tác giữa núi non

Đèo Mã Phục nằm trên Quốc lộ 3, cách trung tâm kinh tế xã hội của tỉnh khoảng 22 km về phía Đông Bắc. Đèo dài gần 3,5 km, uốn lượn qua 7 tầng dốc giữa những núi đá vôi sừng sững. Đặc biệt, đoạn đỉnh đèo có hai ngọn núi đá dựng đứng tựa như hình ảnh con ngựa quỳ, tạo nên cái tên “Mã Phục” đầy ấn tượng. Đứng từ trên cao nhìn xuống, con đường đèo mềm mại như dải lụa vắt ngang giữa màu xanh bạt ngàn của núi rừng.

Một khúc cua của đèo Mã Phục (Ảnh: Sơn Tùng)

Theo dân gian tương truyền rằng: Ngày xưa, vùng đất Cao Bằng thường có giặc phương Bắc tràn sang quấy phá. Trong một trận chiến khốc liệt, một vị tướng cưỡi chiến mã truy đuổi kẻ thù đến đỉnh đèo thì con ngựa bỗng quỳ rạp xuống, không chịu đi tiếp. Vị tướng hiểu rằng đây là điềm báo của thần núi nên dừng quân, mai phục và cuối cùng đã chiến thắng. Để ghi nhớ điềm lành đó, người dân gọi nơi đây là đèo Mã Phục. Ngày nay đèo Mã Phục không chỉ là con đường huyết mạch nối liền trung tâm hành chính, kinh tế của tỉnh với các xã phía Đông mà còn là điểm đến du lịch hấp dẫn. Du khách khi đi qua đèo đều không quên dừng chân để chiêm ngưỡng cảnh quan hùng vĩ, nghe kể về truyền thuyết “ngựa quỳ” và cảm nhận nét thiêng liêng của vùng biên viễn.

Đèo Khau Cốc Chà với 15 tầng dốc như bậc thang dẫn lên trời

Đèo Khau Cốc Chà - con đường thử thách

Nằm trên Quốc lộ 4A, đèo Khau Cốc Chà là cung đường nối Hà Giang và Cao Bằng, đèo có độ dốc lớn, với 14 khúc cua tay áo, tạo thành 15 tầng dốc dựng đứng, biến con đường thành một tượng hình sống động, như bậc thang dẫn lên trời. Vào mùa đông, sương mù dày đặc khiến Khau Cốc Chà trở thành một trong những con đèo thử thách bậc nhất ở Cao Bằng, đổi lại, khi vượt qua đỉnh đèo, du khách sẽ được chiêm ngưỡng cảnh quan hùng vĩ của các thung lũng thấp thoáng dưới chân núi. Đây không chỉ là hành trình “thử thách tay lái” mà còn là trải nghiệm văn hóa, đi qua thung lũng Đồng Mu, quê hương của gạo nếp Xuân Trường trứ danh, ngắm nhà sàn, thưởng thức ẩm thực dân tộc như xôi ngũ sắc, thịt quay, phở vịt Cao Bằng và trò chuyện với người dân bản địa thân thiện. Thời điểm lý tưởng nhất để trải nghiệm cung đường đèo Khau Cốc Chà là vào mùa lúa chín từ cuối tháng 9 đến tháng 11. Khi đó, từng thửa ruộng bậc thang óng ánh bên chân đèo hòa cùng biển mây sáng sớm tạo nên bức tranh thiên nhiên kỳ ảo.

Đèo Nà Tềnh với những khúc cua men theo sườn núi, ôm trọn những thửa ruộng bậc thang và bản làng yên ả

Đèo Nà Tềnh - Dải lụa giữa thiên nhiên

Đèo thuộc địa phận xã Cần Nông giáp xã Xuân Trường, nằm trên Quốc lộ 4A, cách đèo Khau Cốc Chà khoảng 15 – 18 km. Đây là tuyến đường mang lại lộ trình phượt đầy mê hoặc và thơ mộng. Đèo không quá dốc nhưng lại sở hữu vẻ đẹp bình yên. Con đường men theo sườn núi, ôm trọn những thửa ruộng bậc thang và bản làng yên ả. Mỗi mùa trong năm, cảnh sắc nơi đây lại khoác lên mình một tấm áo mới: mùa xuân hoa đào, hoa mận nở trắng xóa; mùa thu vàng óng lúa chín; mùa đông mây sương bảng lảng.

Đèo Nà Tềnh gắn liền với truyền thuyết về thiếu nữ tên là Nà Tềnh, con gái của già làng, xinh đẹp nức tiếng, vừa dịu hiền lại vừa giỏi hát lượn. Mỗi lần nàng cất tiếng hát vang vọng lên tận núi cao, khiến chim dừng bay, suối ngừng róc rách để lắng nghe. Một ngày nọ, trong giấc mơ của già làng, Mẹ Núi hiện lên và nói: “Đất này linh thiêng nhưng đường sá hiểm trở, dân khổ vì núi cao. Nếu có người mang tấm lòng trong sáng, dám hy sinh vì bản làng, núi sẽ mở đường, biến khó thành dễ.” Hôm sau, già làng kể lại lời sấm truyền. Cả bản im lặng, ai cũng sợ hy sinh. Chỉ riêng Nà Tềnh bước ra, khẽ nói: “Vì bản làng, con xin hiến tấm lòng của mình. Nếu đường mở, xin núi cho dân bản bình an, mùa màng tốt tươi.”

Sau đó, nàng đến bên vực núi cao nhất, nơi chỉ toàn đá tai mèo sắc nhọn và sương mù dày đặc. Nàng hát một khúc lượn dài, tiếng hát trong vắt, lan xa khắp rừng núi. Trời đất rung động, mây kéo thành từng dải lụa bay xuống chân núi. Bỗng một cơn gió lớn nổi lên, cuốn nàng vào làn sương trắng, thân hình hóa thành dải lụa mềm ôm lấy sườn núi, uốn lượn qua 20 khúc cong mềm mại, mở ra một con đường mới. Từ đó, người dân đi lại thuận lợi, ruộng nương xanh tốt, bản làng giàu có. Để tưởng nhớ nàng, dân bản gọi con đường là đèo Nà Tềnh - như khắc ghi tấm lòng trong sáng và sự hy sinh của cô gái đã hóa thân thành dải lụa của núi rừng.

Ngày nay, mỗi khi bình minh lên, sương trắng quấn quanh, người già lại kể cho con cháu nghe rằng đó là nàng Nà Tềnh đang bay lượn trên trời núi, bảo vệ bản làng bình yên.

Chinh phục những cung đường đèo Cao Bằng không chỉ là hành trình thử thách tay lái, mà còn là cơ hội để hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng không khí trong lành của vùng núi cao. Đối với các phượt thủ, đây là những điểm đến lý tưởng để ghi lại những khung hình “sống ảo” ngoạn mục, lưu giữ những khoảnh khắc đáng nhớ trên miền non nước hùng vĩ. Những cung đường đèo không chỉ đưa bước chân lữ khách đến gần hơn với vẻ đẹp thiên nhiên của Cao Bằng, mà còn để lại trong lòng mỗi người những trải nghiệm khó quên về một vùng đất biên cương hùng vĩ và trữ tình.