Nón lá - “nét duyên” của người Nùng Cao Bằng

Nón lá của dân tộc Nùng có sự khác biệt, nét riêng độc đáo khác với các dân tộc khác. Không chỉ khác về hình thức mà còn khác về nguyên liệu và cách làm. Để làm ra một chiếc nón hoàn chỉnh cần trải qua nhiều công đoạn và mất khá nhiều thời gian. Nguyên liệu để làm nón gồm: tre, mai,  nứa, lá mai, lá chuối… Đầu tiên là chẻ nan, chẻ mỏng hay dày phụ thuộc vào độ khéo léo của người thợ. Khâu này khá quan trọng bởi nó quyết định đến chất lượng cũng như độ bền của chiếc nón. Tiếp theo là làm khung. Khung nón được đan bằng tre và có hai lớp khung, một lớp ngoài và một lớp trong. Lớp bên ngoài được người thợ đan rất cẩn thận, không để lộ một mấu nối nào ra ngoài. Sau đó là công đoạn trải đều 2 lớp lá mai, 1 lớp lá chuối bên trong, ép chặt rồi cố định lớp khung thứ hai lên cho nón thêm dày và cứng cáp, tránh mưa ướt.

Lá mai, lá chuối sau khi lấy về được bó thành từng bó nhỏ rồi xếp trên gác bếp để hong khô cho đến khi lá ngả màu nâu, không còn giữ nước và có độ dai nhất định. Những chiếc nón lá sau khi được hoàn thành công đoạn cuối cùng cũng tiếp tục được hong khô trên gác bếp giúp cho chiếc nón không bị mối mọt, có độ bền lâu, trời nắng không bị cong vênh, trời mưa không bị thấm nước. Cũng chính vì sự cẩn thận, tỉ mỉ, kỳ công như vậy mà chiếc nón lá dân tộc Nùng ngày càng ít người biết làm, chỉ có các cụ cao tuổi vẫn tranh thủ lúc rảnh rỗi lại cùng nhau ngồi đan nón.

Chính sự đơn giản, tự nhiên của những chiếc nón lá, cùng kỹ thuật đan lát độc đáo tạo nên kiểu dáng riêng của từng chiếc nón và chứa đựng các yếu tố văn hóa của cộng đồng người Nùng ở Cao Bằng.

Hiện nay, nghề đan nón còn có ở xã Tự Do (Quảng Hòa). Nón lá của người Nùng cũng đã trở thành một sản phẩm được nhiều du khách tìm mua làm kỷ niệm khi đến tham quan, du lịch tại Cao Bằng. Đến với những bản làng có nghề làm nón, du khách còn được tìm hiểu, trải nghiệm nét văn hóa độc đáo này và hòa vào đời sống của bà con dân tộc Nùng. Chắc chắn, bạn sẽ có được những trải nghiệm vô cùng thú vị và thêm yêu mến vùng đất Cao Bằng.