Nếp Ong Cao Bằng – Hạt ngọc dẻo thơm giữa miền non nước

Nếp Ong là một loại gạo nếp đặc sản nổi tiếng của tỉnh Cao Bằng, được trồng chủ yếu tại các xã Ngọc Côn, Ngọc Khê, Trùng Khánh, Đàm Thủy... Vùng đất này có khí hậu mát mẻ, được bao bọc bởi dòng sông Quây Sơn và thác Bản Giốc quanh năm nước chảy, tạo điều kiện thuận lợi để cây lúa nếp Ong sinh trưởng và phát triển. Loại nếp này được gieo trồng, chăm bón và thu hoạch theo quy trình truyền thống, mỗi năm chỉ một vụ, bắt đầu từ tháng 4 đến khoảng tháng 9 - 10 thì thu hoạch. Sau khi gặt, thóc nếp được phơi và hong khô trên gác bếp, nhờ đó mà hạt gạo mang hương khói đặc trưng, dẻo thơm rất riêng.

Nếp Ong có hạt tròn mẩy, chắc nặng, khi đồ xôi cho vị dẻo ngọt, dùng để làm bánh chưng thì bánh dền thơm, đậm đà hương vị núi rừng. Loại nếp này còn là nguyên liệu chính để làm nên nhiều món ngon truyền thống của người Tày, Nùng như: bánh khảo, bánh trôi, bánh gio, bánh coóc mò, rượu nếp, cốm... Không chỉ là sản vật quý, nếp Ong còn là niềm tự hào của người dân Cao Bằng - món quà quê mộc mạc, mang đậm hồn cốt non nước miền biên viễn.

Hiện nay, nếp Ong Cao Bằng đã được một số công ty, hội sản xuất đầu tư phát triển theo hướng nông nghiệp sạch, được bảo hộ nhãn hiệu hoặc đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh. Tiêu biểu là Công ty cổ phần Phát triển xây dựng Cao Bằng, Hội sản xuất và kinh doanh gạo nếp ong Trùng Khánh – những đơn vị tiên phong trong việc bảo tồn, nhân giống và xây dựng thương hiệu nếp Ong Cao Bằng.

Đến Cao Bằng, du khách có thể dễ dàng tìm mua các sản phẩm từ nếp Ong được đóng gói, dán tem truy xuất nguồn gốc tại Điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, đặc sản Cao Bằng (tổ dân phố Sông Hiến 5, phường Thục Phán); điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Phan Hoàng (phố đi bộ Kim Đồng, phường Thục Phán), chợ Xanh Cao Bằng, siêu thị hoặc các điểm bán đặc sản địa phương trong Khu du lịch thác Bản Giốc (xã Đàm Thủy), Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó (xã Trường Hà). Khi chọn mua, nên để ý hạt gạo nếp có màu trắng ngà tự nhiên, bóng nhẹ, không vỡ nát, khi ngửi có mùi thơm dịu.

Không chỉ là sản vật nông nghiệp, nếp Ong còn là cầu nối giữa du khách với đời sống văn hóa của đồng bào vùng cao. Mỗi mùa gặt, những ruộng lúa nếp vàng óng dưới nắng, những nồi xôi nghi ngút khói trong các nếp nhà sàn đã trở thành hình ảnh đặc trưng của miền đất biên cương giàu bản sắc.

Hiện nay, nếp Ong được nhiều du khách lựa chọn làm quà mang về – một món quà vừa giản dị, vừa đậm đà hương vị quê hương. Giữa nhịp sống hiện đại, hạt nếp Ong vẫn giữ được hồn quê nguyên bản, trở thành biểu tượng của sự tinh khiết, cần cù và bền bỉ của người dân Cao Bằng – vùng đất “Non nước hữu tình, gạo dẻo tình người”.