Khám phá Phja Oắc - ngọn núi của những đổi thay

Ba "tuyến đường trải nghiệm", gồm: Tuyến số 1 - tuyến du lịch cụm phía Tây “Khám phá Phja Oắc - ngọn núi của những đổi thay”; Tuyến số 2 - tuyến du lịch cụm phía Bắc “Hành trình về nguồn cội”; Tuyến số 3 - tuyến du lịch cụm phía Đông “Trải nghiệm văn hóa bản địa ở xứ sở thần tiên”, sẽ cho bạn cơ hội khám phá một phần CVĐC cũng như các đối tác của Công viên và người dân bản địa. Từng tuyến đều có thể đi về trong ngày, hoặc lâu hơn nếu có thời gian, và chắc chắn sẽ đem lại cho bạn những trải nghiệm độc đáo, riêng có, không thể nào quên về CVĐC Non nước Cao Bằng.
Trước tiên, du khách sẽ cùng khám phá tuyến số 1 - tuyến du lịch cụm phía Tây “Khám phá Phja Oắc - ngọn núi của những đổi thay”. Đây là tuyến du lịch về huyện Nguyên Bình, nơi có ngọn núi Phja Oắc cao 1.935 m, là đỉnh núi cao thứ hai ở Cao Bằng. Phja Oắc có địa hình phức tạp, chủ yếu là núi cao có độ dốc lớn và thung lũng nhỏ hẹp. Có nhiều đỉnh núi cao trên 1.000 m đến gần 2.000 m so với mực nước biển.
Về địa chất, nơi đây có sự đan xen giữa các loại đá lục nguyên, đá vôi và đá xâm nhập granit, tạo nên các dãy núi đất xen với núi đá. Sự đa dạng về địa hình, địa mạo, địa chất, cộng với điều kiện khí hậu đặc trưng đã tạo nên các hệ sinh thái đặc thù của vùng núi cao Phja Oắc, đồng thời cũng là nền tảng cấu thành tính đa dạng sinh học của khu vực này. Vùng núi Phja Oắc với những tiểu vùng khí hậu khác nhau từ chân lên đỉnh núi, khiến cho thảm thực vật theo đó cũng thay đổi vô cùng đa dạng, phong phú và nhiều tầng lớp. Đặc biệt có một số hệ sinh thái đặc trưng cho vùng núi cao như hệ sinh thái rừng lùn, rừng rêu. Khoáng sản, rừng và khí hậu sau này chính là những nguồn tài nguyên hấp dẫn nên người Pháp đã tới đây khám phá, khai thác ngay từ đầu thế kỷ XX, ngày nay vẫn còn nhiều dấu tích của các biệt thự, nhà nghỉ, công sở...
Khi khám phá Phja Oắc, du khách sẽ đi qua và dừng chân ngắm cảnh tại các điểm: Điểm dừng chân quan sát hóa thạch san hô trong đá vôi vón cục xám đen của hệ tầng  Mia Lé (Dlml) tại xóm Nà Len, xã Lang Môn (Nguyên Bình). Cách đây 400 triệu năm trước, khu vực này từng là biển nông. Lắng đọng trầm tích từ đây đã hình thành nên đá vôi và lưu giữ một lượng lớn hóa thạch cổ sinh, những chứng nhân của một môi trường biển cổ kéo dài và rất phong phú trong quá khứ. Đến thăm đồn Khai Phắt gắn với trận Khai Phắt diễn ra ngày 25/12/1944, là trận đánh đầu tiên của Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam) do Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ huy. Thăm làng dệt thổ cẩm in hoa văn sáp ong của đồng bào Dao Tiền, xã Hoa Thám. Trên đường vào khu rừng Trần Hưng Đạo, xã Tam Kim, du khách dừng chân tham quan ở điểm núi Mào gà. Tại đây, có thể quan sát thấy địa hình dạng đồi với đỉnh bằng và sườn mềm mại trên đá phiến sét (gọi là hệ tầng sông Hiến, hình thành cách ngày nay khoảng 250 triệu năm trong kỷ Trias). Xa hơn là địa hình gồ ghề trên đá vôi phần lớp mỏng, bị đứt gãy cắt xẻ tạo vách dốc đứng, kéo dài (gọi là hệ tầng Nà Quản, hình thành cách ngày nay khoảng 400 triệu năm trong kỷ Devon). Địa hình gồ ghề, lởm chởm của đá vôi kết hợp với địa hình thoải của đá phiến sét ở bên dưới làm nên một cái "mào gà" khổng lồ. Đến Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo, du khách tham quan những di tích, địa danh gắn với cuộc đời hoạt động của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, như: Nhà trưng bày Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo, Nhà tưởng niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Điểm này có giá trị lớn về mặt lịch sử cách mạng và đa dạng sinh học, đã được đầu tư xây dựng và đang thu hút nhiều khách đến tham quan.
Ngay gần thị trấn Nguyên Bình, du khách sẽ dừng chân tại điểm tham quan “lưng rồng”. "Lưng rồng" là một dạng địa hình độc đáo nằm ở xã Thể Dục. Thực chất đó là cảnh quan của một bề mặt san bằng karst ở độ cao khoảng 700 - 800 m kéo dài hàng km, trông xa như một con rồng đang ẩn mình trong rừng núi. Theo hướng đi Tĩnh Túc, du khách tiếp tục dừng chân tại điểm quan sát thung lũng treo Tĩnh Túc, mỏ thiếc Tĩnh Túc - mỏ khoáng sản lộ thiên bắt đầu hoạt động vào cuối thế kỷ XIX. Năm 1902, mỏ thuộc sở hữu của người Pháp, Công ty "Société des mines d'etain de Cao Bang" (Mỏ thiếc Cao Bằng) bắt đầu khai thác mỏ này cho tới khi Việt Nam giành được độc lập.
Từ thị trấn Tĩnh Túc, du khách bắt đầu hành trình khám phá vùng Phja Oắc - Phja Đén. Tại đây, du khách sẽ dừng chân tại dãy nhà Pháp cổ - mỏ khoáng sản Lũng Mười, xã Thành Công. Mỏ nằm ở phía tây của dãy núi Phja Oắc, được người Pháp đưa vào khai thác từ năm 1910. Khu mỏ khoáng Lũng Mười cũ từ thời Pháp, với dãy nhà công nhân cũ, biệt thự cũ của người Pháp, Miếu thờ trên núi, kết hợp ngắm cảnh đa dạng sinh học. Cũng tại xã Thành Công, tại Bản Ỏ còn có mỏ thiếc - vonfram. Mỏ nằm ở phía đông dãy núi Phja Oắc, ngay phía dưới Khu nhà Đỏ của Pháp, được người Pháp khai thác từ năm 1908.
 Tiếp tục hành trình lên đỉnh Phja Oắc, du khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng bởi vẻ đẹp hùng vỹ của núi rừng cùng tiểu vùng khí hậu khác nhau từ chân lên đỉnh núi, khiến cho thảm thực vật theo đó cũng thay đổi vô cùng đa dạng và nhiều tầng lớp. Tận dụng khí hậu mát mẻ, nguồn nước lạnh, trong lành và nhiều khoáng chất ở đây, từ năm 2007, Công ty Sản xuất sơn và thương mại SUNNY đã đầu tư trang trại cá hồi trên núi Phja Oắc, cải tạo cảnh quan, xây dựng vườn hoa, cây cảnh, hòn non bộ..., đưa nơi đây trở thành một địa điểm đẹp cho khách du lịch nghỉ ngơi, thư giãn.
Trên đường lên đỉnh Phja Oắc, bên trái đường có một khu đất trống khá rộng có lộ đá granitoid phức hệ Phja Oắc. Nhiều loại khoáng sản, có cả khoáng sản quý và hiếm được tìm thấy trong đá granit, như: vàng, thiếc, vonfram. Chính sự tập trung nhiều khoáng sản này lý giải việc du khách được trải nghiệm nhiều mỏ khoáng trong tuyến tham quan Phja Oắc.
Sau khi đã trải nghiệm các điểm ngắm cảnh, tham quan của phía Tây Nguyên Bình, du khách dừng chân tại khu nhà nghỉ dưỡng Kolia trên đỉnh Phja Đén. Ở đây du khách được thăm đồi chè, thưởng thức nhiều món ăn độc đáo của vùng Phja Đén được ví như thiên đường, bởi nó nằm ở độ cao hơn 1.300 m so với mực nước biển. Tại lầu ngắm cảnh ở Khu nghỉ dưỡng, du khách có thể ngắm núi rừng hùng vỹ, với tay “bắt lấy” nắng vàng và sương mây trắng muốt, thưởng ngoạn sự kỳ thú của thiên nhiên, thưởng thức chén trà thơm ngon đặc biệt của Phja Đén...
Phja Oắc còn được tô điểm thêm bởi nền văn hóa bản địa rực rỡ sắc màu, phong phú âm điệu, thể hiện trong trang phục, tín ngưỡng và văn hóa dân gian của các cộng đồng địa phương như Dao, Nùng, Tày, Mông. Hãy khám phá Phja Oắc - ngọn núi của những đổi thay. 
 

Minh Hòa
Theo: Báo Cao Bằng