Cao Bằng – Hành trình khám phá những làng nghề truyền thống độc đáo

Theo thống kê của Bảo tàng tỉnh, hiện Cao Bằng có 21 làng nghề truyền thống, trong đó 9 làng nghề đã được UBND tỉnh công nhận. Mỗi làng nghề là một mảnh ghép quan trọng tạo nên bản sắc văn hóa phong phú của địa phương. Không chỉ giúp bảo tồn giá trị truyền thống, những làng nghề này còn mở ra cơ hội phát triển du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm, góp phần nâng cao đời sống kinh tế của người dân. 

Làng nghề giấy bản Quốc Dân – Nét tinh hoa của văn hóa người Nùng An

Làng nghề giấy bản Quốc Dân (xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa) là nơi lưu giữ kỹ thuật sản xuất giấy bản truyền thống. Từ vỏ cây dó, người dân nơi đây thực hiện hàng loạt công đoạn như: ngâm, giã, lọc bột và phơi khô, tạo ra những tờ giấy trắng mịn, bền chắc. Giấy bản không chỉ được sử dụng trong các nghi lễ tín ngưỡng mà còn là chất liệu quan trọng cho nghệ thuật thư pháp và tranh dân gian. Du khách đến đây có thể tự tay thực hành các công đoạn làm giấy, mang về những sản phẩm thủ công độc đáo. 

Làng nghề hương Phja Thắp – Nơi lưu giữ hương thơm núi rừng 

Làng Phja Thắp (xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa) nổi tiếng với nghề làm hương truyền thống. Điểm đặc biệt của hương Phja Thắp là được làm hoàn toàn từ nguyên liệu tự nhiên, tạo mùi thơm nhẹ nhàng, dễ chịu. Tại đây, du khách có thể tham gia các công đoạn làm hương, từ nhúng que hương vào nước keo cho đến tẩm bột hương và phơi khô. Cảm giác được tận tay làm ra những nén hương thơm dịu chắc chắn sẽ là trải nghiệm đáng nhớ. 

Làng nghề làm hương thảo mộc Nà Kéo – Hương thơm từ thiên nhiên

Không chỉ có làng nghề hương Phja Thắp, xóm Nà Kéo (xã Trường Hà, huyện Hà Quảng) cũng là địa điểm nổi bật với nghề làm hương thảo mộc truyền thống. Khác với phương pháp làm hương ở Phja Thắp, hương thảo mộc Nà Kéo được quấn bột vào thân rồi lăn qua ván gỗ và đem phơi. Phương pháp làm hương thảo mộc tại Nà Kéo hứa hẹn sẽ đem đến cho du khách những trải nghiệm thú vị về làng nghề cũng như mảnh đất và con người nơi đây.

Làng nghề làm nón lá Hoàng Diệu – Tinh tế trong từng nan tre và lớp lá

Làng Hoàng Diệu (xã Tự Do, huyện Quảng Hòa) là nơi chế tác những chiếc nón lá truyền thống mềm mại, bền đẹp. Không chỉ đơn thuần là vật dụng phục vụ sinh hoạt hàng ngày, nón lá còn là một biểu tượng văn hóa gắn liền với cuộc sống của người dân tộc Nùng. Mỗi chiếc nón đều được làm thủ công tỉ mỉ, từ chọn lá, phơi khô, đan khung nón đến tạo hình, thể hiện sự khéo léo của người thợ. Làng nghề hoàn toàn có thể trở thành điểm đến hấp dẫn trong hành trình khám phá văn hóa Cao Bằng. 

Làng nghề làm ngói đất nung Lũng Rì – Kiến trúc mang hồn quê

Làng nghề Lũng Rì (xã Tự Do, huyện Quảng Hòa) nổi tiếng với nghề sản xuất ngói đất nung truyền thống. Được làm từ đất sét và nung bằng lò thủ công, ngói Lũng Rì có màu đỏ tươi, độ bền cao, thường được sử dụng trong các công trình kiến trúc cổ và sân vườn.  

Làng nghề làm miến dong Phja Đén – Hương vị từ miền Non nước

Làng nghề miến dong Phja Đén thuộc xã Thành Công, huyện Nguyên Bình, làng nghề nổi tiếng với quy trình sản xuất miến thủ công từ củ dong riềng trồng trên vùng núi cao. Sợi miến ở đây có màu vàng tự nhiên, độ dai vừa phải và hương thơm đặc trưng. Đến Phja Đén, du khách không chỉ được tìm hiểu quy trình sản xuất miến mà còn có cơ hội mua đặc sản miến dong sạch, không hóa chất, đảm bảo an toàn và chất lượng. 

Làng nghề làm đường phên Bó Tờ và Nà Lếch – Hương vị truyền thống ngọt ngào 

Hai làng nghề làm đường phên tại Bó Tờ (thị trấn Hòa Thuận) và Nà Lếch (xã Mỹ Hưng, huyện Quảng Hòa) từ lâu đã nổi tiếng với phương pháp sản xuất đường thủ công. Mía được ép lấy nước, sau đó đun trên bếp củi đến khi cô đặc, tạo thành những thanh đường vàng óng. Đặc biệt, du khách có thể trực tiếp tham gia quá trình chế biến, thưởng thức hương vị thơm ngọt của đường phên ngay tại nơi sản xuất.

Làng nghề rèn Phúc Sen – “Xưởng rèn thủ công lớn nhất miền Bắc”

Tọa lạc tại xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa, làng nghề rèn Phúc Sen được mệnh danh là “xưởng rèn thủ công” lớn nhất miền Bắc nước ta với kỹ nghệ tinh xảo. Trải qua hàng trăm năm, những người thợ nơi đây đã gìn giữ và phát triển kỹ nghệ rèn tinh xảo, tạo ra những sản phẩm nông cụ có độ sắc bén và bền bỉ vượt trội. Sản phẩm rèn Phúc Sen cũng là món quà lưu niệm ý nghĩa đối với du khách. Đến đây, bạn có thể tận mắt chứng kiến quy trình rèn dao truyền thống và thử trải nghiệm các công đoạn như: tôi thép, mài dao dưới sự hướng dẫn của những người thợ thủ công lành nghề.

Các làng nghề truyền thống của Cao Bằng không chỉ có giá trị văn hóa mà còn mở ra cơ hội lớn trong phát triển du lịch. Khi kết hợp với các loại hình du lịch trải nghiệm, du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng, làng nghề có thể trở thành điểm nhấn thu hút du khách trong nước và quốc tế. Du khách không chỉ đến tham quan mà còn có thể tự tay thực hành các công đoạn sản xuất sản phẩm thủ công như: làm giấy, nón lá, hương hay miến dong. Đây là mô hình du lịch rất được ưa chuộng, đặc biệt với du khách nước ngoài. Các làng nghề có thể liên kết với các điểm du lịch nổi tiếng lân cận như thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, hồ Thang Hen, Phja Oắc, Phja Đén… hình thành các tour du lịch đa dạng, giúp du khách vừa chiêm ngưỡng thiên nhiên vừa trải nghiệm văn hóa bản địa; góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Để làm được điều này, cần có sự chung tay của tất cả các thành phần tham gia kinh doanh dịch vụ du lịch, đẩy mạnh thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu và mở rộng kênh phân phối. 

Có thể nói, làng nghề truyền thống là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa Cao Bằng. Không chỉ giữ vai trò bảo tồn giá trị xưa cũ, những làng nghề này còn mở ra cơ hội lớn để phát triển du lịch, nâng cao đời sống của người dân địa phương. Với định hướng đúng đắn và sự đầu tư bài bản, các làng nghề truyền thống của Cao Bằng sẽ trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, góp phần đưa du lịch tỉnh nhà vươn xa hơn trên bản đồ du lịch Việt Nam.