Du khách đến với Non nước Cao Bằng không chỉ thích thú bởi cảnh đẹp thiên nhiên hoang sơ kỳ thú, sự mến khách của người dân mà còn ấn tượng bởi phong vị ẩm thực mang đậm bản sắc văn hóa. Trong các món ngon nổi tiếng Cao Bằng không thể không nhắc tới các món ăn dân dã từ quả trám đen.
Mùa thu hoạch trám là khi những cơn gió chào thu tới từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch... Có rất nhiều món ngon chế biến từ trám đen khiến thực khách ăn rồi nhớ mãi.
Với du khách, thưởng thức các món ăn từ trám như một cách trải nghiệm một nét đẹp ẩm thực của vùng Đông Bắc.
Xôi trám đen là món ăn nổi tiếng vừa dẻo, vừa thơm, ăn một lần nhớ mãi của Cao Bằng. Xôi trám đen ăn rất bùi, ngậy mà không ngấy.
Một chõ xôi vài cân gạo nếp cần có 1/3 là nhân trám. Để chuẩn bị có một chõ xôi nhân trám phải vo gạo nếp, ngâm gạo từ tối hôm trước, sáng hôm sau mới rửa hạt trám đổ ra nong. Sau khi om chín, trám đen được bóc lớp vỏ mỏng dính bên ngoài rồi tách hạt lấy phần cùi. Sau khi có đủ nhân trám mới xóc cùng gạo có thêm ít muối và cho vào chõ đun nhỏ lửa.
Xôi nếp đồ xong trộn cùi trám đảo đều, xôi từ màu trắng chuyển thành màu tím khá đẹp. Cũng có thể cùi trám được đảo qua mỡ kèm chút bột canh và nước mắm rồi mới đảo đều với xôi. Mùi thơm của nếp hòa quyện với mùi thơm của trám tạo mùi thơm kích thích vị giác.
Trám nhồi thịt dùng ăn với cơm có vị lạ, thơm và béo ngậy, rất hấp dẫn. Trám đen muốn ăn có vị béo, hết chát cần được làm từ hôm trước. Trám mua về đem rửa sạch nhiều nước cho hết nhựa.
Cho 1/2 lít nước vào nồi đun sôi, nêm khoảng 3 thìa canh muối vào khuấy đều, nhấc ra khỏi bếp để nguội còn khoảng 75 độ, cho trám vào ngập nước, đậy vung để nguyên tại chỗ (còn gọi là om trám) và để hôm sau dùng. Trám mềm tay rồi vớt ra, bổ dọc thân quả lấy thịt, bỏ hạt. Thịt xay nhỏ, mộc nhĩ, nấm hương rửa sạch băm nhỏ, thêm một chút hành khô đập dập. Trộn đều tất cả các nguyên liệu, nêm một chút gia vị. Nhồi hỗn hợp thịt đã trộn vào quả trám và xếp ra đĩa.
Cho dầu vào chảo đun nóng, sau đó cho trám vào chảo rán, cẩn thận lật mặt để trám không bị cháy. Khi thịt bên trong đã chín, xếp lần lượt từng quả ra đĩa cho đẹp mắt. Hoặc nếu không thích ăn rán bạn có thể xếp vào đĩa, cho vào chõ hấp chín trong khoảng 7-10 phút. Ăn trám khi còn nóng và chấm kèm nước mắm ớt.
Trám đen kho thịt hoặc cá là món được mong chờ trong mùa trám. Quả trám ngon nhất khi được đập dập cả hạt, cái nhân nằm dọc hạt trám sẽ ngấm ra thịt quả, rồi được kho kỹ với thịt ba chỉ...
Vị chua chát quyện với miếng thịt nửa nạc nửa mỡ làm miếng cơm thêm ngon và đậm đà. Thịt không còn quá ngấy và béo, quả trám lúc đó hơi chát dịu, chua nhẹ, và ngậy, cái ngậy của thịt ba chỉ và nhân trám tiết ra.
Cá kho trám là món ăn phổ biến của người dân nông thôn. Khi kho, vị chua của trám ngấm vào làm cá mềm nục có vị hơi chua, còn vị ngọt của tương, chất đạm của cá ngấm vào trám làm mất vị chát, giảm vị chua, miếng trám mang lại vị chua ngọt, béo bùi, ăn mãi không chán. Ảnh: Internet.