Cốm hạt dẻ

Về các bản làng ở Cao Bằng những ngày thu tháng 9, tháng 10 se lạnh này, du khách sẽ cảm thấy xốn xang bởi âm thanh những nhịp chày đều đặn, êm êm, hương thơm của cốm mới lan tỏa ngọt ngào và yên bình đến lạ. Cốm có từ bao giờ, người dân nơi đây không ai còn nhớ nữa, chỉ biết rằng làm cốm đã có từ rất lâu.

Cốm Cao Bằng làm từ giống nếp Pì pất, nếp hương Bảo Lạc và nếp ong Trùng Khánh nổi tiếng. Các giống lúa này có chất lượng gạo đều hạt, không gãy; khi nấu lên gạo thơm, dẻo, mềm nhưng không nát….

Thóc để làm cốm thích hợp là vừa chắc hạt sau thời ngậm sữa, nhưng vẫn còn đầy đủ mùi thơm quyến rũ trời cho. Quy trình làm cốm ở các vùng khá giống nhau. Từng dúm bông nếp được đặt trên nong và dùng bát ăn cơm bằng sứ, hoặc mặt lưng của lưỡi liềm tuốt rời ra khỏi cuống, sau đó thóc nếp non được đồ chín, để khô nước và nguội rồi cho vào cối giã. Đối với người Tày, Nùng, gần như nhà nào cũng có cối giã bằng tay. Cối được đục bằng đá hoặc làm bằng gỗ. Mùa cốm vào giữa Thu trăng thanh gió mát, một số điểm du lịch cộng đồng lại rộn rã tiếng chày cối hòa cùng tiếng nói cười, tiếng sli, tiếng lượn của các trai gái thật vui. Cốm giã xong được sàng sẩy, nhặt hết những hạt thóc còn sót lại là có cốm thành phẩm. Cốm làm từ những giống nếp ngon có màu xanh nõn chuối bắt mắt và mùi hương quyến rũ.

Cao Bằng có hạt dẻ bùi thơm ngon, nổi tiếng nhất ở huyện Trùng Khánh. Hạt dẻ nơi đây có màu vàng ươm thơm và ngọt ngay cả khi bóc ra ăn sống. Hạt dẻ trước khi đem sấy, luộc phải dùng dao sắc khứa vào phía đỉnh hạt. Làm như vậy khi sấy hoặc luộc, phần nhân nở ra vỏ mới được tách dễ bóc. Để làm món cốm hạt dẻ thơm ngon, bà con sau khi thu hoạch hoặc chọn mua những hạt dẻ mẩy và ngon nhất luộc, rang khô, bóc vỏ lấy nhân rồi giã nghiền thành bột trộn đều vào cốm tạo thành món ăn hấp dẫn với vị thơm của cốm, vị bùi của hạt dẻ. Ai đã từng ăn cốm hạt dẻ Cao Bằng dù chỉ một lần thì khó mà quên cái hương vị ngọt ngào tinh tế của thứ quà đặc biệt vùng biên cương này.