Đền Vua Lê do Nùng Tồn Phúc xây dựng vào thời nhà Lý (thế kỷ XI). Đền thờ vua Lê Thái Tổ (tức Lê Lợi Cao Hoàng Đế), hàng năm Lễ hội Đền Vua Lê được tổ chức vào ngày Mùng 6 tháng giêng Âm lịch...
Cách trung tâm Thành phố Cao Bằng 11km, nằm trong quần thể di tích lịch sử Thành Nà Lữ, thuộc làng Đền, xã Hoàng Tung, huyên Hoà An, tỉnh Cao Bằng. Đền do Nùng Tồn Phúc xây dựng vào thời nhà Lý (thế kỷ XI). Đền thờ vua Lê Thái Tổ (tức Lê Lợi), hàng năm Lễ hội Đền Vua Lê được tổ chức vào ngày Mùng 6 tháng giêng Âm lịch.
Đền Vua Lê được Bộ Văn Hóa Thông Tin cấp bằng công nhận Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia vào ngày 20 tháng 4 năm 1995. Dưới chế độ phong kiến, Đền vừa là cung điện, vừa là trung tâm hoạt động kinh tế văn hoá quân sự của các triều đại Vua quan. Còn trong thời kỳ chống thực dân Pháp đền Vua Lê là nơi hoạt động bí mật của Đảng, vận động cách mạng dân tộc, dân chủ. Ngày nay, đền Vua Lê được xem là một di tích có giá trị đặc biệt về mặt kiến trúc nghệ thuật và là nơi tập trung lễ hội, sinh hoạt văn hoá, văn nghệ của nhân dân nơi đây.
Tóm tắt lịch sử Đền Vua Lê
- Thế kỷ thứ XI Nùng Tồn Phúc, thủ lĩnh Châu Giang, Nguyên tự xưng là Chiều Thanh Hoàng Đế lập nước Trường Sinh, xây thành cung điện thành Na Lữ
- Thế kỷ thứ XIV giặc Minh xâm lược nước ta. Bế Khắc Thiệu một tù trưởng người dân tộc Tày đã liên kết với Nông Đắc Thái lấy binh khởi nghĩa chống giặc Minh.
- Năm 1430 Bế Khắc Thiệu tự xưng là Bế Đại Vương phong cho Nông Đắc Thái là Nông Nguyên Soái đóng đô ở Thành Nà Lữ, tu sửa thành lập cung điện.
- Năm 1431 Lê Lợi đã thân chinh đưa quân lên chấn áp và cho tu sửa Thành. Sau sự kiện đó nhân dân lập "Sinh từ" thờ Vua Lê Thái Tổ tức "Lê Lợi".
Năm 1592 Mạc Kinh Cung chạy lên Cao Bằng chiếm thành Nà Lữ và lấy cung điện tại đây, trải qua ba đời vua.
+ Mạc Kính Cung (1953 - 1625).
+ Mạc Kính Khoan (1625 - 1638).
+ Mạc Kính Vũ (1638 - 1677).
- Năm vĩnh tự thứ 2: 1677 Nhà Mạc bị quân nhà Lê đánh bại phải rời cung điện chạy sang Trung Quốc.
- Năm 1682 Lê Thế Hải quan chấn thư Cao Bằng đã xin đổi cung điện nhà Mạc thành Đền thờ Vua Lê. Lấy áo bào và Thanh Kiếm thờ vọng ở chố Ngai vàng.