Trải nghiệm nghề làm nón lá của người Nùng ở Cao Bằng

Nghệ nhân đan nón lá tại xóm Hoàng Diệu, xã Hạnh Phúc, Cao Bằng. Ảnh Hoài Nam

          Khác biệt với nón lá của các miền quê khác, chiếc nón lá của người Nùng Cao Bằng mang một vẻ đẹp khác lạ bởi hình thù, chất liệu tạo nên và giá trị văn hoá ẩn chứa bên trong. Nón lá này được gọi bằng những tên như nón chúp xà hay đơn giản là nón Nùng. “Linh hồn” của chiếc nón Nùng nằm ở cách xử lý nguyên liệu thủ công và truyền thống, đảm bảo độ bền bỉ trong môi trường núi rừng; với người Nùng, chiếc nón không chỉ là món đồ thủ công, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, là “người bạn” gắn bó trong cuộc sống, giúp che mưa, che nắng khi lên nương, xuống chợ. Mỗi chiếc nón hoàn thành là sự gửi gắm của tinh hoa văn hóa truyền thống, thể hiện đức tính cần cù, khéo léo của người phụ nữ Nùng. Đội chiếc nón truyền thống trên đầu, người Nùng tự hào mang theo bản sắc dân tộc mình đi khắp mọi nơi. Khung nón được đan từ tre, mai, nứa rừng. Mái nón được lợp từ những loại lá đặc trưng như lá mai; sau khi được hái về, bó lại và cẩn thận hong khô trên gác bếp đến khi ngả màu nâu, đạt độ dai và bền tuyệt đối. Khung nón có hai lớp được đan hết sức tỉ mỉ. Toàn bộ quy trình từ chẻ nan, đan khung đến lợp lá đều hoàn toàn thủ công, bảo đảm chiếc nón không chỉ bền chắc mà còn có khả năng chống mối mọt, chống thấm nước tuyệt vời.

Trải nghiệm đan nón lá. Ảnh Hoài Nam

          Hành trình trải nghiệm du lịch Cao Bằng, du khách nên hòa mình vào cuộc sống bản địa và tự tay làm nên những món quà lưu niệm ý nghĩa. Tại đây, bạn sẽ được tận hưởng không gian bình yên, chiêm ngưỡng kiến trúc nhà sàn truyền thống và lối sống mộc mạc của người Nùng; trải nghiệm làm nón; được các nghệ nhân lớn tuổi hướng dẫn các công đoạn cơ bản như chọn lá, hong lá, chẻ nan hay đan khung. Đây là cơ hội tuyệt vời để bạn hiểu hơn về sự kỳ công và giá trị lao động của đồng bào dân tộc thiểu số vùng biên giới. Đối với khách du lịch nước ngoài, chiếc nón Nùng là một sản phẩm vừa lạ vừa mới mẻ, mang đậm dấu ấn văn hóa.

          Trong thời kỳ phát triển công nghệ số như hiện nay thì việc định hướng, phát triển nghề thủ công truyền thống làm nón Nùng cần được quan tâm, cải tạo mẫu mã; cách trang trí nón nên đa dạng, có thể phối hợp với các kỹ thuật thêu, dệt hoa văn Nùng nhằm kịp thời nắm bắt phù hợp với thị hiếu, lòng mong muốn của du khách. Các cấp chính quyền nên liên kết hỗ trợ du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm; hỗ trợ giới thiệu sản phẩm này quảng bá trong các sự kiện văn hoá  tại các điểm du lịch phát triển trong và ngoài tỉnh; hoặc kết hợp giới thiệu qua các hội chợ du lịch. Hướng dẫn người dân, nhất là tầng lớp thanh niên tăng cường công nghệ số hoá, truyền thông sản phẩm trên mạng Internet, các mạng xã hội; hệ thống chợ online (shopee, Lazada, Ticktok...), cũng có thể liên kết với những người trẻ có ảnh hưởng để quay clip trải nghiệm đăng trên các mạng xã hội như facebook, zalo... bên cạnh đó, các nghệ nhân truyền thống cũng quan tâm, truyền nghề cho thế hệ trẻ, truyền nghề tại chỗ, dưới dạng cầm tay chỉ việc, kịp thời tương hỗ lẫn nhau đảm bảo sinh kế, sẵn sàng tham gia chuỗi cung ứng dịch vụ du lịch.  

Truyền thông quảng bá trình diễn đan nón lá tại Hội chợ mùa Thu 2025 - Một loại hình quảng bá sản phẩm cần được thúc đẩy thường xuyên

          Cuối thu đầu đông là thời điểm lý tưởng tận hưởng không khí se lạnh vào mỗi buổi sáng và cuối chiều và đêm ở Cao Bằng, thời tiết có thể có mưa hoặc nắng nhẹ. Đây cũng là cơ hội cho du khách trải nghiệm chiếc nón độc bản này,  hãy lên kế hoạch cho chuyến du lịch khám phá Cao Bằng ngay hôm nay, về với miền Non nước, về với bản Nùng tại xóm Hoàng Diệu, xã Hạnh Phúc để trải nghiệm nghề làm nón và mang về cho mình một vài chiếc nón Nùng – món quà lưu niệm mang tinh hoa và tấm lòng của người dân tộc miền biên cương./.

Hiểu Ngân