Gìn giữ và phát huy nghệ thuật hát Then trong trường học

Trường THPT Canh Tân (Thạch An) có nhiều biện pháp hiệu quả và đổi mới trong hình thức đưa nghệ thuật hát Then vào các buổi ngoại khóa. Đối với học sinh, việc lồng ghép nghệ thuật hát Then vào các hoạt động ngoại khóa không chỉ đem lại kiến thức, hiểu biết về giá trị tinh hoa của dân tộc mà còn có tác động mạnh mẽ vào tâm tư, tình cảm của học sinh, giúp phát triển khả năng thẩm mỹ, tình cảm đạo đức tốt đẹp và quan trọng hơn là hình thành nên ý thức dân tộc, tình yêu tha thiết với mảnh đất quê hương.
Sau mỗi giờ học chính khóa, niềm vui của em Triệu Thị Kiều Ly cùng các bạn yêu thích văn nghệ của Trường THPT Canh Tân là được tham gia lớp học hát Then. Kiều Ly cho biết: Em rất vui khi được tham gia học hát Then, cầm trên tay cây đàn tính, khoác lên mình trang phục của dân tộc Tày. Tại lớp học, chúng em được hòa mình cùng những làn điệu mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Đều đặn mỗi tuần, thầy và trò Trường THPT Canh Tân lại say sưa với các làn điệu Then. Tiếng hát, tiếng xóc nhạc rộn rã cùng âm thanh, nhịp điệu vui tươi lời Then, tiếng tính giờ đây không còn quá xa lạ nơi sân trường. Hiệu trưởng Trường THPT Canh Tân Nguyễn Sơn Hà cho biết: Trường có 10 lớp gồm hai cấp học THCS, THPT, với 258 học sinh. Việc đưa vào giảng dạy các làn điệu dân ca, đặc biệt là hát Then rất cần thiết, không chỉ tạo nên phong trào văn nghệ mà còn truyền cảm hứng cho học sinh yêu thích thể loại dân ca truyền thống của dân tộc, quê hương. Từ đó, những tiết mục hát Then đều có trong các hoạt động ngoại khóa, văn hóa văn nghệ của nhà trường, đặc biệt là hoạt động ngoại khóa tuyên truyền về Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng... Mục tiêu Câu lạc bộ (CLB) hát Then hướng đến cho các học sinh, cán bộ, giáo viên giữ gìn và phát huy bộ môn hát Then, đàn tính. Mô hình này không chỉ lan tỏa trong nhà trường mà mong muốn được nhân rộng trong phạm vi toàn huyện, toàn tỉnh.
Là mô hình CLB tự thành lập từ tháng 3/2018, những ngày đầu tiên của CLB hát Then Trường THPT Canh Tân gặp không ít khó khăn, số lượng học sinh theo học ít, trang thiết bị và cơ sở vật chất dành cho tập luyện hạn chế. Tuy nhiên, sau một thời gian hoạt động, thầy và trò nhà trường đã từng bước lan tỏa nét đẹp này đến đông đảo học sinh. Thành quả từ sự cố gắng, tận tâm của thầy và trò nhà trường chính là số lượng học sinh theo học ngày càng tăng, đến nay, nhà trường đã thành lập CLB hát Then với gần 30 học sinh.

Từ CLB hát Then của trường đã xuất hiện nhiều hạt nhân văn nghệ xuất sắc. Em Lô Thúy Ly là một điển hình mang trong mình tình yêu lớn với làn điệu dân ca, em tự học hỏi từ người thân, thầy cô, các anh chị đi trước. Được thầy cô, gia đình động viên, khích lệ, tận dụng những ngày cuối tuần, nghỉ hè, em chủ động tìm đến các nghệ nhân hát Then ở Thành phố và các vùng lân cận để theo học kỹ năng Then nâng cao. Đến nay, em và các bạn trong CLB hát Then của trường là lực lượng nòng cốt trong phong trào văn nghệ của trường, của xã. Thúy Ly chia sẻ: Em rất vui và tự hào vì sau này dù đi đâu, làm gì, bản thân cũng giữ gìn được nét văn hóa đặc sắc của dân tộc để giới thiệu với bạn bè trong và ngoài tỉnh biết đến những làn điệu Then của Cao Bằng.
Nhận thấy rõ tiềm năng phát triển của CLB, để tăng cường nội dung chất lượng, thời gian qua, Ban Giám hiệu nhà trường mời những nghệ nhân, ca sĩ chuyên nghiệp đến hỗ trợ giảng dạy, trực tiếp truyền thụ những nét tinh hoa của nghệ thuật hát Then cho học sinh. Tư vấn phương thức sinh hoạt và hỗ trợ, tạo điều kiện cho thành viên CLB được tham gia giao lưu, biểu diễn tại các hội diễn văn nghệ quần chúng ở địa phương. Ngoài những giờ lên lớp, việc tham gia CLB đã tạo sân chơi bổ ích, giúp học sinh nhà trường hiểu thêm về nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày. Bên cạnh đó, tạo cho học sinh sự tự tin, tâm lý thoải mái để đạt kết quả học tập tốt hơn.
Tình yêu, tâm huyết với nghệ thuật hát Then truyền thống đã bước đầu giúp thầy và trò Trường THPT Canh Tân gặt hái được nhiều thành công. Nhưng có lẽ thành quả lớn nhất mà thầy và trò nhà trường đạt được là đem nghệ thuật dân tộc đến gần hơn với thế hệ trẻ, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị của nghệ thuật Then truyền thống.