Trám xanh - món quà của mùa hè

Trám xanh thường được trồng nhiều các tỉnh miền núi phía Bắc nước ta, trong đó có Cao Bằng. Thường từ tháng 6 đến tháng 7,8 (âm lịch) là mùa thu hoạch trám xanh. Tuy nhiên, khoảng cuối tháng 4, đầu tháng 5 tại một số chợ phiên tỉnh Cao Bằng đã có trám non bán.

Để có được các món ăn từ trám non ngon đậm vị nhất thì nên chọn những quả trám tươi, căng bóng, có màu xanh nhạt. Trước khi chế biến cần đập dập quả và ngâm trong nước lạnh khoảng 15 phút cho ra hết nhựa, có thể dùng dao khía tách đôi, bỏ hạt hoặc để cả hạt. Việc sơ chế trước khi nấu như vậy sẽ giúp loại bỏ bớt vị chát của quả trám.

Theo kinh nghiệm dân gian quả trám với rất nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe, không chỉ cung cấp các loại khoáng chất, vitamin mà còn là một vị thuốc, với những công dụng như: giảm ho, tiêu đờm, giảm viêm họng, khản tiếng, tốt cho hệ tiêu hóa…

Trám xanh loại quả thường có trong bữa ăn của bà con các dân tộc ở Cao Bằng, những món ăn từ trái trám rất phong phú, mùi vị thơm ngon. Món trám kho thịt rất đơn giản, thịt lợn rửa sạch, cắt thành miếng nhỏ vừa ăn. Sau đó, ướp gia vị khoảng 5 phút rồi cho trám đã sơ chế vào nấu cùng. Nêm thêm các loại gia vị như nước mắm, hạt tiêu, một chút nước rồi đậy vung lại om lửa nhỏ tầm 30 - 45 phút là đã có món thịt kho trám vừa thơm vừa bùi ăn rất trôi cơm.

Một trong những cách chế biến trám đơn giản mà vẫn rất “cuốn” là món trám xanh nấu xương. Trám được rửa sạch, đập dập hoặc bổ đôi ngang quả để lộ ra phần nhân hạt. Xương lợn rửa sạch, nêm mắm muối xào qua một lần rồi đổ nước vào đun sôi. Khi nước sôi thì bỏ quả trám đã chế biến nào nồi, ninh nhỏ lửa đến khi xương và trám chín mềm. Nêm nếm gia vị, thêm chút hành, tắt bếp và thưởng thức món xương hầm trám. Nước xương nấu trám xanh có vị ngọt bùi, đậm đà tự nhiên. Quả trám chín mềm có thể ăn, vị trái trám hơi chát, đặc biệt, nước canh xương cũng rất ngon.

Ngoài món thịt kho trám, trám nấu canh xương, trám xanh còn được dùng để kho cá, om vịt, thịt rang trám, dầm muối ớt để ăn sống, muối chua….

Vào mùa nóng, bữa cơm có thêm món ăn từ trám non vị thanh chua - ngọt - mát không chỉ tạo cảm giác ngon miệng mà còn có tác dụng giải nhiệt, kích thích khẩu vị, và làm giảm bớt những mệt mỏi sau một ngày lao động căng thẳng.